22 april 2018

Ontstaan van de vrijmetselarij in Nederland

Er gaan veel geruchten over het ontstaan van de vrijmetselarij. Zo zou deze afstammen van de oude Egyptenaren of de tempeliers. Echter van beide bestaan geen historische bewijzen.

Wat het meest voor de hand ligt, en daar zijn wel historische bewijzen voor, is dat de vrijmetselarij ontstaan is in het middeleeuwse Engeland en wel vanuit de gilden van ambachtslieden als steenhouwers en metselaars. Een aantal van deze gilden onttrok zich aan de toenmalige strenge regels van onder meer de kerk. Zij ontwikkelden zich tot gilden van "vrije metselaren". De ZZP'ers van die tijd. Daarbij ontwikkelden zij hun eigen vormen en gebruiken. Vrijdenken, filosoferen en het symbolische waarde geven aan de bouwgereedschappen kregen steeds meer ruimte.

In 1717 besloten vier van deze vrije metselaarsgilden of "loges" zich te verenigen tot een overkoepelende organisatie "de Grand Lodge of London". Van daaruit verspreidde de vrijmetselarij zich langzaam naar de rest van Groot-Britannië, Schotland, Frankrijk, Duitsland en Nederland.

Met hulp van vrijmetselaren uit Engeland en Frankrijk werd in 1734 in Den Haag de eerste Nederlandse Loge opgericht. Dat gebeurde in het logement "Lion d'Or", dat stond op de plek waar zich nu de Tweede Kamer bevindt. Het waren politiek en religieus roerige tijden en het werd verdacht gevonden dat mannen afkomstig uit diverse verschillende politieke stromingen en religieuze richtingen vredig samen kwamen. Al gauw werd deze loge verboden.

Na het herstel van het stadhouderschap in 1744 herleefde de vrijmetselarij. In 1756 ontstond er vanuit 10 loges uit den Haag en Amsterdam een overkoepelend orgaan dat nu het huidige "Orde van vrijmetselaren onder het Groot Oosten der Nederlanden" is. Met in de loop der tijd belangrijke bescherming: Prins Frederik (de jongste broer van Koning Willem II) was gedurende 65 jaar (1816-1881) Grootmeester van de Orde. Onder zijn grootmeesterschap groeide de vrijmetselarij aanzienlijk. Hij verkreeg de maçonnieke bibliotheek van de Duitse arts, boekenverzamelaar en vrijmetselaar Georg Kloß (1787-1854), waarvan een deel nog te zien is in het vrijmetselaarsmuseum. Wellicht een bezoekje waard.

Deze blog bestaat uit een deel van de inleiding die door een zuster werd gepresenteerd tijdens onze Avond voor Belangstellenden van 28 maart 2018.  Illustratie: Prins Frederik als Grootmeester (bron Wikipedia)